سقف بلند ایرانیان در ترکیه

علی جواهری / ماجرای سرمایه‌گذاری و خرید مسکن ایرانی‌ها در کشور ترکیه موضوع نوظهوری نیست. اما آمارهای اخیر رکوردزنی جدیدی را روایت می‌کند. جالب این است که روند روبه افزایش سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در ترکیه با شیوع کرونا تفاوت چندانی با سال‌های قبل نداشته است. تا سه سال پیش ماهانه کمتر از 50ایرانی در ترکیه اقدام به خرید ویلا و واحدهای مسکونی می‌کردند اما در یکسال اخیر تعداد خریداران ایرانی املاک ترکیه به حداقل 450نفر در ماه رسیده است. میزان سرمایه‌گذاری کشورهای خارجی حوزه مسکن در ترکیه حدود یک‌هزار معامله است که سهم ایرانی‌ها در ماه‌های اخیر به بیش از 50درصد معاملات خارجی رسیده است. به گفته تعدادی از سرمایه‌گذاران، اصلی‌ترین مشوق ایرانی‌ها برای خرید ملک در ترکیه، اخذ اقامت و شهروندی این کشور با هزینه 250هزار دلاری است که نسبت‌به بسیاری از کشورها، به‌صرفه‌تر است. اینجا این سوال مطرح می‌شود که چرا با وجود رکود اقتصادی و نیاز روزافزون سرمایه‌گذاری در کشور و کمبودهای بازار مسکن، سرمایه‌های داخلی به‌سوی کشورهای همسایه به‌ویژه ترکیه در حال حرکت است؟ «صبح‌نو» برای پاسخ به این سوالات و چالش‌هایی که خروج سرمایه از کشور ایجاد می‌کند با دکتر «محمدرضا جهان بیگلری»، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی و همچنین تعدادی از سرمایه‌گذاران ایرانی در حوزه مسکن در کشور ترکیه گفت‌وگو کرده است.

این روزها تبلیغات بسیار گسترده‌ای در زمینه‌ای خرید ملک در ترکیه انجام می‌شود. عمده این تبلیغات در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی انجام می‌گیرد که بیشتر آن‌ها تصور یک زندگی رویایی را برای مخاطبان تداعی می‌کند. این موضوع تاثیر بسیار زیادی در سرمایه‌گذاری دارد و باعث جذب سرمایه عظیمی شده است. درحالی‌که طی ماه اخیر، خرید ملک در ترکیه توسط اتباع خارجی با کاهش 9درصدی مواجه شده، ‌اما آمارهای رسمی منتشرشده از این کشور حاکی است که ایرانی‌ها رکورد تازه‌ای در خرید املاک در ترکیه داشته‌اند؛ به‌گونه‌ای که شهروندان ایرانی با قرار گرفتن در رتبه اول خرید ملک در این کشور با رشدی 38درصدی، 6هزار و 425 فقره ملک خریده‌اند.
یکی از افرادی که به‌صورت خانوادگی در ترکیه با خرید مسکن اقامت گرفته است در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌نو» می‌گوید: «من با خرید مسکن در ترکیه سرمایه‌ام را حفظ کرده‌ام و درعین‌حال اقامت یک کشور دیگر را هم گرفته‌ام. با این اقامت ترکیه می‌توانم بدون ویزا به 107کشور دنیا سفر کنم. واقعا باید بپذیریم در ایران امنیت اقتصادی وجود ندارد. این موضوع کمی نیست. همه‌چیز زندگی اقتصاد است که در ترکیه آسایش بیشتری از نظر اقتصادی داریم.» این فرد که یک عکاس است درباره میزان درآمدش می‌گوید: «وقتی در ایران بودم باید چند شیفت کار می‌کردم تا حقوقم به 6میلیون تومان می‌رسید. اما اکنون حدود هفت‌هزار لیر می‌گیرم که به پول ایران حدود 20میلیون تومان می‌شود؛ البته مجبور شدم برای دریافت اقامت و کلاس زبان دو سالی وقت بگذارم. فکر می‌کنم کار درستی کردم. این را هم بگویم برای من هیچ‌جا ایران نمی‌شود و هر روز دلتنگ آنجا هستم ولی چه کنم که شرایط آدم را مجبور می‌کند تصمیمات دشواری در زندگی بگیرد.»
اغلب این افراد شرایط بد اقتصادی ایران را عامل مهاجرت و سرمایه‌گذاری‌شان در کشور ترکیه بیان می‌کنند. فردی دیگری که طراح مد و لباس است، می‌گوید: «ااینجا حدود پنج‌هزار لیر حقوق می‌گیرم و همراه همسر و فرزندم راحت زندگی می‌کنیم. شما در ترکیه بدون پیش پول می‌توانید در مرکز شهر و هرجای دیگر خانه اجاره کنید ولی در ایران چنین چیزی نیست. در مرکز شهر تهران باید حدود 120میلیون تومان پیش بدهید و ماهانه دومیلیون تومان هم اجاره پرداخت کنید. این وجه تمایز در همه موارد زندگی ترکیه نسبت‌به ایران دیده می‌شود و به همین دلیل است که جمعیت زیادی از ایرانی‌ها به‌سمت ترکیه می‌آیند. اگر از این افراد بپرسید هیچ‌کدام راضی به کاری که انجام می‌دهند نیستند، بلکه شرایط آنان را مجبور به این کار می‌کند.»

سرمایه‌هایی که باعث آبادانی ترکیه می‌شود
 نظر کارشناسان اقتصادی مشترکات بسیاری با موارد مطرح‌شده ازسوی افرادی که با خرید خانه به ترکیه مهاجرت کرده‌اند، دارد. جهان بیگلری، تحلیلگر مسائل اقتصادی می‌گوید: «سرمایه‌گذاری در کل دنیا به چند عامل بستگی دارد. یکی از این عوامل متولی داشتن آن سرمایه‌گذاری است و مسائلی چون امنیت، ثبات و مشوق‌های سرمایه‌گذاری را هم باید مطرح کنیم. وقتی اقتصادی در شرایط رکود و بد قرار می‌گیرد، در این شرایط سرمایه‌ها آنجا نمی‌مانند و سریع شروع به حرکت می‌کنند. همیشه سرمایه‌ها به سمتی می‌روند که ثبات بیشتر و رشد داشته باشد. شیوع ویروس کرونا سرمایه‌گذاری را در بیشتر کشورها دنیا با کمی کاهش روبه‌رو کرد؛ البته آن چیزی آقای رییس‌جمهور درباره سرمایه‌گذاری‌ها می‌گوید درست نیست و با واقعیت فاصله زیادی دارد. کشور ما نتوانست در دولت آقای روحانی سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کند. حتی سرمایه‌گذارانی را که سال‌های قبل به ایران آمده بودند فراری داده‌اند. ایران ظرفیت بسیار مناسبی از نظر نیروی کاری و منابع طبیعی دارد و می‌تواند سرمایه‌گذاران بسیاری به خود جلب کند. متاسفانه دولت در این زمینه موفق عمل نکرده است. سرمایه درگردش و نقدینگی داخلی هم به‌درستی هدایت نمی‌شود. طبیعتا کشورهای همسایه از فرصت استفاده کرده و سرمایه درگردش داخل کشور را به طرف خود جذب می‌کنند. این سرمایه جذب‌شده را در طرح‌های مولد اقتصادی مثل تولید مسکن می‌برند و برای کشورشان رونق اقتصادی ایجاد می‌کنند.»
این تحلیلگر اقتصادی با بیان اینکه سرمایه‌ها باید هدایت شوند و در غیر این صورت، آسیب جدی به اقتصاد وارد می‌شود، می‌افزاید: «هیچ کشوری سرمایه‌هایش را رها نمی‌کند. ترکیه یکی از کشورهایی بود که سرمایه درگردش موجود در ایران را جذب کرد و این سرمایه‌ها را در طرح‌های ساختمان‌سازی هزینه کرد. ساختمان یکی از مواردی است که سرمایه‌گذار نمی‌تواند با خودش جابه‌جا کند و این موضوع مسلما به آبادانی آن کشور کمک خواهد کرد. صنعت ساختمان‌سازی 400صنعت زیرمجموعه‌اش را رونق می‌دهد؛ البته ترکیه تنها در موضوع مسکن سرمایه‌های ایرانی را جذب نکرده است، بلکه در تولید لباس، پزشکی و موارد بسیاری از توان ایرانی‌ها استفاده می‌کند. ترکیه مشوق‌های خاصی برای سرمایه‌گذاری می‌دهد. یکی از این امتیازات اقامت است که امتیاز بزرگی محسوب می‌شود. فردی که اقامت می‌گیرد یک شهروند محسوب می‌شود و می‌تواند حساب بانکی داشته باشد و امتیازات بسیاری را کسب کند. از طرفی، امنیت سرمایه‌گذاری هم برایش فراهم می‌شود. این کشور مرتب قوانینش را برای سرمایه‌گذاران ایرانی ساده می‌کند.»
جهان ‌بیگلری، عامل اصلی مهاجرت‌ها و سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در خارج کشور را سیاست غلط دولت در حوزه هدایت سرمایه‌گذاری‌ها بیان می‌کند و توضیح می‌دهد: «سرمایه درگردش و نقدینگی داخل کشور ما به‌حدی است که اگر هدایت درستی از آن شود نیازی به سرمایه‌گذاری خارجی نداریم. زمانی کشورهایی مثل امارات، استرالیا و کشورهای اروپایی و آمریکایی بسترها را برای جذب سرمایه‌های اقتصادی و انسانی ما فراهم می‌کردند. اکنون نوبت ترکیه شده است. متاسفانه کاهش ارزش پول و تعادل نداشتن اقتصاد باعث حرکت سرمایه‌های کشور به‌سوی کشورهایی مثل ترکیه شده است. مساله فقط سرمایه‌گذاری در مسکن نیست، بلکه بسیاری از تولیدکنندگان سرمایه‌شان را به کشور ترکیه انتقال داده‌اند چون دولت در این هشت سال تولیدی‌ها را روبه نابودی کشانده است. اما آن‌ طرف ماجرا طور دیگر است. دولت ترکیه وام‌های کم‌بهره و بدون بهره به تولید می‌دهد و از تولید به ‌شدت حمایت می‌کند. این کشور همه‌چیز را در اختیار تولیدکننده می‌گذارد. دولت ترکیه به تولیدکننده می‌گوید تو بساز و من شرایط فروش را برایت فراهم می‌کنم.»

·